W pierwszej kolejności, należy odróżnić dwie sytuacje. Pierwszą, w której dopiero zamierzamy złożyć pozew do sądu o zasądzenie należnych alimentów, drugą w której dysponujemy już orzeczeniem sądu, w którym zostały zasądzone na naszą rzecz alimenty. W pierwszej sytuacji mamy bowiem do czynienia z roszczeniem o świadczenie alimentacyjne, o którym mowa w art. 137 k.r.o., a w drugiej o stwierdzonym roszczeniu okresowym, wynikającym z prawomocnego orzeczenia sądowego, o którym mowa w art. 125 k.c.
Jeśli dopiero zamierzamy złożyć pozew o alimenty-należy zapoznać się z treścią art. 137 k.r.o., który stanowi w §1 że: „Roszczenia o świadczenie alimentacyjne przedawniają się z upływem lat trzech”. Zaległych alimentów można żądać w zasadzie za okres 3 lat, gdyż roszczenia alimentacyjne przedawniają się z upływem tego okresu. Dotyczy to sytuacji gdy zawarta była umowa o alimenty. Jednak, w przypadku, w którym strony nie zawarły umowy o alimenty, można żądać rat alimentacyjnych dopiero od dnia złożenia pozwu. Rat alimentacyjnych zaległych w zasadzie nie może żądać, a jedynie można dochodzić niezaspokojonych potrzeb uprawnionego do alimentacji z czasu przed wniesieniem powództwa o alimenty (art. 137 § 2 k.r.o.). Jest to jednak wyjątek od reguły, że alimenty mają pokrywać bieżące i przyszłe zobowiązania.
Zagadnienie niezaspokojonych potrzeb uprawnionego zostało wyczerpująco wyjaśnione przez Sąd Najwyższy, w składzie siedmiu sędziów, w uchwale z dnia 28 września 1949 r. (która nadal zachowała aktualność), w której przyjęto, że dopuszczalne jest dochodzenie roszczeń alimentacyjnych za okres poprzedzający wytoczenie powództwa w przypadku, gdy pozostały niezaspokojone potrzeby lub zobowiązania zaciągnięte przez uprawnionego względem osoby trzeciej na pokrycie tychże kosztów. Na równi z niezaspokojonymi potrzebami trzeba przy tym traktować dług uprawnionego zaciągnięty na pokrycie środków koniecznych do zaspokojenia uzasadnionych potrzeb.
Z kolei, jeżeli dysponujemy już prawomocnym orzeczeniem sądu ze stwierdzonym wymagalnym świadczeniem okresowym, zastosowanie znajdzie art. 125 k.c.
Jak wynika z art. 125 k.c. terminy przedawnienia roszczeń stwierdzonych prawomocnym orzeczeniem sądu są zróżnicowane, w zależności od tego czy stwierdzone w ten sposób roszczenie ma charakter okresowy czy też inny. Roszczenie o alimenty (bieżące) należy do kategorii świadczeń okresowych i – jeżeli zostały we wskazany sposób stwierdzone, przedawnia się z upływem trzech lat (art. 125 § 1 zdanie drugie k.c.). Chodzi tu o alimenty „należne w przyszłości”, a więc takie, które stają się wymagalne m.in. po uprawomocnieniu się wyroku stwierdzającego obowiązek ich zapłaty.
Niemniej jednak z treści art. 125 k.c. wynika również, że dla roszczeń powstałych przed 9.07.2018 r. i nie przedawnionych przed tym dniem długość podstawowego (ogólnego) terminu przedawnienia wynosi 6 lat (art. 118 k.c.). To samo dotyczy roszczeń stwierdzonych prawomocnym orzeczeniem i pozostałych z art. 125 k.c. z wyjątkiem roszczeń okresowych, dla których termin przedawnienia nadal wynosi 3 lata.
Jednak stwierdzone roszczenie o wymagalne już świadczenia okresowe, np. zaległe alimenty, przedawnia się po upływie 6 lat.
adw. Anna Żurkiewicz